İş Kazalarında İşverenin Sorumluluğu ve Çalışan Hakları

İş kazaları, çalışma hayatının kaçınılmaz risklerinden biri olarak görülse de alınacak tedbirler ve iş güvenliği önlemleriyle önlenebilir. İş kazalarının önlenmesi için gerekli önlemlerin alınmasında temel sorumluluk ise işverene aittir. Bu makalede, iş kazalarında işverenin hukuki sorumlulukları ve çalışanların sahip olduğu haklar ayrıntılı bir biçimde incelenecektir.

İş Kazası Nedir?

İş kazası, çalışanın iş yerinde veya iş yerinin dışındaki görevlerde bulunduğu sırada, iş nedeniyle gerçekleşen ve çalışanın bedensel veya ruhsal sağlığını olumsuz etkileyen olaylardır. İş kazası kapsamına, iş yerinde geçirilen kazalar dışında, iş nedeniyle yapılan seyahatlerde meydana gelen kazalar da girer.

İşverenin İş Kazalarındaki Sorumluluğu Nelerdir?

İş kazalarının önlenmesinde ve kazaların meydana gelmesi durumunda işverenin önemli hukuki yükümlülükleri bulunur. İşverenin temel sorumlulukları şunlardır:

1. İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirlerini Alma Yükümlülüğü

İşveren, çalışanların sağlığını ve güvenliğini sağlamak amacıyla her türlü teknik ve idari önlemi almak zorundadır. Risk değerlendirmesi yapmak, çalışanları bilgilendirmek ve güvenlik ekipmanlarını temin etmek bu sorumluluklar arasındadır.

2. İş Kazasının Bildirilmesi Yükümlülüğü

İş kazasının gerçekleşmesinin ardından işveren, kazayı derhal (en geç üç iş günü içinde) Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirmek zorundadır. Aksi takdirde idari para cezaları uygulanır.

3. İşçinin Sağlık Giderlerinin Karşılanması Yükümlülüğü

İş kazası geçiren işçinin sağlık giderleri, SGK tarafından karşılanır. Ancak işverenin gerekli güvenlik önlemlerini almadığı durumlarda, SGK yaptığı masrafları işverenden rücu ederek talep edebilir.

4. Tazminat Yükümlülüğü

İşveren, gerekli tedbirleri almamış ve kusuru bulunuyorsa, işçi veya yakınlarına karşı maddi ve manevi tazminat sorumluluğu doğar. Bu kapsamda;

• Maddi tazminat: Tedavi masrafları, çalışma gücü kaybı nedeniyle uğranılan gelir kaybı gibi maddi zararları kapsar.
• Manevi tazminat: İşçinin veya ailesinin yaşadığı acı ve üzüntü nedeniyle ortaya çıkan manevi zararları kapsar.

İş Kazası Sonrası Çalışanların Sahip Olduğu Haklar Nelerdir?

İş kazası yaşayan çalışanların veya yakınlarının başvurabileceği temel haklar şunlardır:

1. Sağlık ve Tedavi Hakkı

İş kazası sonrası tüm sağlık giderleri SGK tarafından karşılanır. İşçinin tedavi süreci boyunca gerekli olan tüm masraflar devlet güvencesindedir.

2. Geçici ve Sürekli İş Göremezlik Ödeneği Hakkı

Kazadan dolayı işini geçici veya sürekli olarak yapamayacak durumda olan çalışanlara SGK tarafından geçici veya sürekli iş göremezlik ödeneği ödenir.

3. Maddi ve Manevi Tazminat Talep Etme Hakkı

İş kazası sonucunda maddi veya manevi zarara uğrayan çalışan, işverenin kusuru varsa mahkemeye başvurarak maddi ve manevi tazminat talep edebilir.

4. Ölüm Durumunda Yakınların Hakları

İş kazası sonucu çalışanın hayatını kaybetmesi halinde, geride kalan hak sahiplerine ölüm aylığı, cenaze yardımı ve manevi tazminat ödenebilir.

İş Kazası Durumunda İzlenmesi Gereken Adımlar

İş kazası gerçekleştiğinde şu adımların takip edilmesi önemlidir:

• İş kazasının hemen ardından sağlık müdahalesi yapılmalıdır.
• İş kazası tutanağı düzenlenmeli ve tanık beyanları alınmalıdır.
• İşveren, kazayı derhal SGK’ya bildirmelidir.
• İşçi veya yakınları, tazminat talepleri için hukuki destek almalıdır.

İş Kazalarında Kusur Tespiti Nasıl Yapılır?

İş kazalarında işverenin kusur oranı, iş güvenliği uzmanları ve bilirkişiler tarafından belirlenir. Kusur oranı;

• Alınan veya alınmayan güvenlik tedbirleri,
• İşçinin eğitim ve bilgilendirilme durumu,
• İş güvenliği ekipmanlarının sağlanıp sağlanmadığı gibi faktörlere göre belirlenir.

Bu oran mahkeme süreçlerinde maddi ve manevi tazminat hesaplamalarında temel alınır.

İş Kazalarında Zamanaşımı Süresi

İş kazası sonucu açılacak maddi ve manevi tazminat davalarında zamanaşımı süresi, kazanın gerçekleştiği tarihten itibaren 10 yıldır. Bu süre içinde dava açılmaması halinde, tazminat talebi hukuken geçerliliğini yitirir.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. İş kazası nedir?
   İş nedeniyle meydana gelen, işçinin sağlığını olumsuz etkileyen olaylardır.
2. İş kazası bildirim süresi kaç gündür?
   İşveren, kazayı en geç üç iş günü içinde SGK’ya bildirmek zorundadır.
3. İş kazasında işverenin sorumlulukları nelerdir?
   Güvenlik önlemlerini almak, kazayı bildirmek ve gerekli tazminatları karşılamak.
4. İş kazası geçiren işçinin tedavi giderlerini kim karşılar?
   SGK karşılar; ancak işverenin ihmali varsa SGK işverene rücu edebilir.
5. İş kazası sonrası maddi ve manevi tazminat talep edilebilir mi?
   Evet, işverenin kusuru varsa maddi ve manevi tazminat talep edilebilir.
6. İş kazasında kusur oranı nasıl belirlenir?
   Bilirkişi raporu ile belirlenir.
7. İş kazası sonucu ölüm olursa aileye hangi haklar verilir?
   Ölüm aylığı, cenaze yardımı ve manevi tazminat hakkı tanınır.
8. İş kazası sonrası işçi çalışamazsa ne olur?
   SGK, iş göremezlik ödeneği sağlar.
9. İş kazalarında dava zamanaşımı süresi kaç yıldır?
   İş kazasının gerçekleştiği tarihten itibaren 10 yıldır.
10. İş kazası tutanağı nasıl düzenlenir?
    Kaza sonrası işveren tarafından olayın tüm detaylarıyla yazılı olarak düzenlenir ve imza altına alınır.