Taraflar arasında çıkan hukuki uyuşmazlıkların mahkemeye taşınmadan önce çözüm odaklı bir yöntemle sonlandırılması, zaman ve maliyet açısından büyük avantaj sağlar. Bu noktada ihtiyari arabuluculuk, tarafların serbest iradeleriyle başvurduğu, dostane ve etkili bir çözüm yöntemidir.
Peki, ihtiyari arabuluculuk nedir, zorunlu arabuluculuktan farkı nedir ve hangi davalarda tercih edilebilir? Bu yazıda, ihtiyari arabuluculuğa dair tüm detaylara yer verdik.
İhtiyari Arabuluculuk Nedir?
İhtiyari arabuluculuk, taraflar arasında mevcut veya muhtemel bir uyuşmazlığın, tarafların kendi istekleriyle bir arabulucu yardımıyla çözülmeye çalışılmasıdır.
Bu yöntemde arabuluculuğa başvurma zorunlu değil, tamamen gönüllüdür.
Yasal Dayanak:
6325 sayılı Arabuluculuk Kanunu Madde 3/1
“Taraflar, aralarında doğmuş veya doğabilecek bir uyuşmazlığı arabulucu yardımıyla çözmek üzere ihtiyari olarak arabuluculuğa başvurabilirler.”
Zorunlu Arabuluculuk ile Farkları
| Özellik | İhtiyari Arabuluculuk | Zorunlu Arabuluculuk |
|---|---|---|
| Başvuru şekli | Gönüllü, tarafların isteğiyle | Mahkemeye başvurmadan önce zorunlu |
| Uyuşmazlık türü | Her türlü özel hukuk uyuşmazlığı | Kanunda belirtilen dava türleri (iş, ticaret, tüketici) |
| Süre | Esnek, taraflarca belirlenebilir | En fazla 4 hafta (+2 hafta uzama) |
| Sonuç | Anlaşma sağlanırsa bağlayıcıdır | Anlaşma sağlanırsa ilam niteliğinde olur |
| Mahkemeye etkisi | Anlaşma sağlanmazsa dava açılabilir | Arabulucuya başvurmadan dava açılamaz |
İhtiyari Arabuluculuğun Avantajları
- Mahkemeye gitmeden çözüm imkânı sağlar
- Taraflar arasındaki ilişki bozulmaz
- Zaman ve maliyet tasarrufu sağlar
- Tarafların iradesi esas alınır
- Esnek ve gizli yürütülen bir süreçtir
- Anlaşma sağlanırsa mahkeme kararı gibi bağlayıcı olur
Hangi Uyuşmazlıklarda İhtiyari Arabuluculuk Uygulanabilir?
- Miras uyuşmazlıkları
- Ortaklık anlaşmazlıkları
- Kira, alacak, sözleşme ihtilafları
- Tazminat davaları
- Aile içi mal paylaşımı
- Komşuluk sorunları
Dava açılmadan önce ya da dava sırasında mahkeme kararıyla da ihtiyari arabuluculuğa geçilebilir.
İhtiyari Arabuluculuk Süreci Nasıl İşler?
- Taraflar veya avukatları, birlikte bir arabulucu seçer
- Arabulucu, süreci organize eder ve oturumları başlatır
- Taraflar isteklerini ve çözümlerini ortaya koyar
- Tarafsız arabulucu, uzlaşma zemini arar
- Anlaşma sağlanırsa anlaşma belgesi düzenlenir
Anlaşma Belgesi Bağlayıcı mıdır?
Evet.
Tarafların imzaladığı arabuluculuk anlaşma belgesi, mahkeme kararı gibi ilam niteliği taşır.
İcra edilebilirlik şerhi alınarak doğrudan icra takibine konu olabilir.
Taraflardan Biri Süreci Terk Ederse Ne Olur?
İhtiyari arabuluculuk tamamen gönüllü olduğu için, taraflardan biri süreci sonlandırmak isterse, süreç sona erer. Taraflar dilerse dava yoluna başvurabilir.
İhtiyari Arabuluculuk Ücreti Kim Öder?
Taraflar anlaşma sağlarsa, ücret paylaşımı kendi aralarında kararlaştırılır.
Anlaşma sağlanmazsa, genellikle eşit olarak paylaşılır.
Ücret tarifesi, Adalet Bakanlığı tarafından her yıl belirlenir.
Sonuç: İhtiyari Arabuluculuk, Hukukta Etkin ve Saygılı Bir Alternatiftir
İhtiyari arabuluculuk, kişilerin kendi sorunlarını mahkeme kararı olmaksızın, saygı ve uzlaşma içinde çözmesine olanak tanır. Zorunlu olmayan bu süreç, hem taraflar arası ilişkiyi korur hem de hızlı ve ekonomik çözümler sunar. Uyuşmazlıklarda ilk adım olarak tercih edilmesi, mahkeme yükünü de hafifletmektedir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. İhtiyari arabuluculuk nedir kısaca?
Tarafların kendi rızasıyla başvurduğu, mahkeme dışı çözüm yoludur.
2. İhtiyari arabuluculuk zorunlu mu?
Hayır. Tamamen gönüllülük esasına dayanır.
3. Arabulucuda anlaşamazsak dava açabilir miyiz?
Evet. Süreç başarısız olursa dava hakkı saklıdır.
4. Arabuluculuk ücretini kim öder?
Anlaşma varsa taraflar kararlaştırır, yoksa genellikle eşit paylaşılır.
5. Anlaşma belgesi icra edilebilir mi?
Evet. İcra edilebilirlik şerhi alınırsa doğrudan uygulanabilir.
6. Hangi konular arabuluculuğa uygundur?
Miras, kira, alacak, tazminat, sözleşme, ortaklık gibi konular.
Bir yanıt yazın