📌 Giriş
İş akdinin feshi, işçi ile işveren arasındaki iş ilişkisinin sona erdirilmesi anlamına gelir. Ancak iş sözleşmesinin feshi belirli kurallara tabidir ve hukuka uygun olarak gerçekleştirilmelidir. Haksız veya hukuka aykırı fesihler, işveren veya işçi açısından çeşitli tazminat yükümlülükleri doğurabilir.
📌 4857 sayılı İş Kanunu, iş akdinin feshi sürecini ve tarafların haklarını düzenlemektedir.
Bu makalede, iş akdinin hukuki dayanakları, işveren ve işçi tarafından fesih türleri, fesih sürecinde dikkat edilmesi gerekenler, tazminat hakları ve iş akdinin feshi sonrası başvurulabilecek hukuki yollar detaylı olarak ele alınacaktır.
📌 İş Akdinin Feshi Nedir? Hukuki Dayanakları
📌 İş akdinin feshi, işveren veya işçinin tek taraflı iradesiyle iş sözleşmesini sona erdirmesi işlemidir.
✔ 4857 sayılı İş Kanunu madde 17-25, iş akdinin fesih koşullarını belirler.
✔ Türk Borçlar Kanunu madde 438, fesih bildirimi ve tazminat haklarını düzenler.
✔ İş Mahkemeleri Kanunu, iş akdinin feshi sonrası açılabilecek davaların süreçlerini belirler.
📌 Örnek: Bir işçi, maaşını düzenli alamıyorsa iş akdini haklı nedenle feshedebilir ve kıdem tazminatı talep edebilir.
📌 Önemli Not: İş akdi feshedildiğinde işveren, işçiye fesih bildirimi yapmak zorundadır.
📌 İşveren Tarafından İş Akdinin Feshi ve Türleri
📌 İşveren, iş akdini belirli nedenlerle feshedebilir. Ancak her fesih hukuka uygun olmak zorundadır.
✔ 1️⃣ Geçerli Nedenle Fesih (İş Kanunu madde 18-21)
- İşçinin performans düşüklüğü
- İşyerinin ekonomik nedenlerle küçülmesi veya kapanması
- İşçinin çalışma disiplinine uymaması veya devamsızlık yapması
📌 Örnek: Bir işçi, sürekli olarak verimsiz çalışıyor ve verilen görevleri yerine getirmiyorsa, işveren geçerli neden göstererek iş akdini feshedebilir.
✔ 2️⃣ Haklı Nedenle Fesih (İş Kanunu madde 25)
- İşçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı
- İşçinin devamsızlık yapması veya iş güvenliğini ihlal etmesi
- İşçinin işverenin güvenini sarsacak hareketlerde bulunması
📌 Örnek: Bir işçi, işyerindeki mesai arkadaşlarına hakaret ediyorsa veya hırsızlık yapıyorsa, işveren haklı fesih yapabilir.
✔ 3️⃣ Haksız Fesih (Kanuna Aykırı Fesih)
- İşveren, işçiyi geçerli veya haklı bir neden olmadan işten çıkarırsa, işçi tazminat davası açabilir.
📌 Örnek: Bir işveren, performans düşüklüğüne dair hiçbir kayıt tutmadan işçisini işten çıkarırsa, işçi işe iade davası açabilir.
📌 Önemli Not: İşveren, iş akdini feshederken işçiye kıdem ve ihbar tazminatı ödemek zorundadır.
📌 İşçi Tarafından İş Akdinin Feshi ve Haklı Fesih Nedenleri
📌 İşçi, bazı durumlarda iş sözleşmesini feshederek tazminat talep edebilir.
✔ 1️⃣ İşverenin Maaş Ödememesi veya Geç Ödemesi
- İşçi, maaşını düzenli alamıyorsa haklı nedenle fesih yaparak kıdem tazminatı talep edebilir.
✔ 2️⃣ İşyerinde Mobbing veya Kötü Muamele
- İşçi, işyerinde psikolojik baskıya (mobbing) maruz kalıyorsa işten ayrılıp tazminat talep edebilir.
✔ 3️⃣ İş Sağlığı ve Güvenliği Kurallarına Uyulmaması
- İşveren, işyerinde çalışanların sağlığını ve güvenliğini tehdit eden unsurları ortadan kaldırmıyorsa, işçi haklı nedenle iş akdini feshedebilir.
📌 Örnek: Bir işçi, sigortasız çalıştırılıyorsa veya iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri alınmıyorsa iş akdini feshederek tazminat talep edebilir.
📌 Önemli Not: İşçi, iş akdini haklı nedenle feshederse kıdem tazminatı alabilir, ancak ihbar tazminatı alamaz.
📌 İş Akdinin Feshi Sürecinde Tarafların Hakları ve Yükümlülükleri
📌 İş sözleşmesi feshedildiğinde tarafların uyması gereken hukuki kurallar vardır.
✔ 1️⃣ İşverenin Fesih Bildirimini Yazılı Olarak Yapması Zorunludur
- İşveren, işçiyi işten çıkarırken gerekçesini yazılı olarak bildirmelidir.
✔ 2️⃣ İhbar Süresine Uyulmalı veya İhbar Tazminatı Ödenmelidir
- İşveren veya işçi, iş sözleşmesini feshetmeden önce ihbar süresine uymalıdır.
✔ 3️⃣ İşçinin Kıdem ve İhbar Tazminatı Haklarını Talep Etme Hakkı Vardır
- İşçi, fesih sonrası kıdem ve ihbar tazminatını talep edebilir.
📌 Örnek: Bir işveren, işçisini aniden işten çıkarırsa, işçiye ihbar süresi kadar tazminat ödemek zorundadır.
📌 Önemli Not: İşveren, işçiyi haklı nedenle işten çıkarıyorsa, fesih gerekçesini yazılı olarak sunmalıdır.
📌 İş Akdi Feshedildiğinde Tazminat ve Hukuki Başvuru Yolları
📌 İş akdi feshedilen işçi, hukuki yollarla haklarını talep edebilir.
✔ 1️⃣ Arabuluculuk Süreci
- İşçi, iş mahkemesine gitmeden önce arabulucuya başvurmalıdır.
✔ 2️⃣ İşe İade Davası Açma
- İşçi, haksız yere işten çıkarıldığını düşünüyorsa 30 gün içinde işe iade davası açabilir.
✔ 3️⃣ Tazminat Davası Açma
- İşçi, kıdem ve ihbar tazminatı talebiyle iş mahkemesinde dava açabilir.
📌 Örnek: Haksız yere işten çıkarılan bir işçi, işe iade davası açarak işine geri dönmeyi veya ek tazminat almayı talep edebilir.
📌 Önemli Not: İşçi, kıdem tazminatı ve diğer işçilik alacakları için 5 yıl içinde dava açmalıdır.
Bir yanıt yazın