Giriş
Velayet, anne ve babanın çocukları üzerindeki bakım, eğitim, gözetim ve temsil sorumluluğunu ifade eder. Ortak velayet, boşanma veya ayrılık durumunda anne ve babanın çocuk üzerindeki hak ve sorumluluklarını eşit şekilde paylaşmasını sağlayan bir velayet türüdür.
Bu yazıda, ortak velayet nedir, nasıl alınır, hukuki sonuçları nelerdir ve Türkiye’de uygulanabilir mi gibi sorulara detaylı cevap vereceğiz.
Ortak Velayet Nedir?
Ortak velayet, boşanan veya ayrı yaşayan ebeveynlerin, çocuğun bakım ve eğitimine ortak şekilde karar verdiği velayet sistemidir.
Bu sistemde:
- Çocuk hem annesi hem de babasıyla dengeli vakit geçirir.
- Eğitim, sağlık, sosyal yaşam gibi konularda ortak karar alınır.
- Anne veya babadan biri çocuğun hayatından tamamen çıkarılmaz.
Ortak velayet, çocuğun her iki ebeveynin sevgisi ve ilgisini eşit şekilde almasını sağlamak amacıyla birçok ülkede uygulanmaktadır.
Ortak Velayetin Türkiye’deki Hukuki Durumu
Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) ortak velayet açıkça düzenlenmemiştir. Ancak, 2016 yılında Anayasa Mahkemesi’nin aldığı karar ile ortak velayet artık Türkiye’de mümkün hale gelmiştir.
Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi kararlarına göre:
- Eğer anne ve baba ortak velayet konusunda anlaşırsa, mahkeme bunu kabul edebilir.
- Çocuğun üstün yararı varsa, hâkim ortak velayete karar verebilir.
Bu nedenle boşanmış veya ayrı yaşayan ebeveynler, ortak velayet talebinde bulunabilir.
Ortak Velayet Şartları
Mahkemeler, ortak velayet kararı vermeden önce şu şartları değerlendirir:
1. Anne ve Babanın Anlaşması
- Eğer anne ve baba ortak velayet konusunda uzlaşı içindeyse, mahkeme büyük ihtimalle bu talebi kabul eder.
- Uyuşmazlık varsa, mahkeme çocuğun menfaatini değerlendirerek karar verir.
2. Çocuğun Üstün Yararı
- Mahkeme, çocuğun hem psikolojik hem de fiziksel gelişimini göz önünde bulundurur.
- Çocuğun düzeninin bozulmaması ve her iki ebeveynle sağlıklı bir ilişki kurması esas alınır.
3. Anne ve Babanın Çocuğa Karşı Sorumluluklarını Yerine Getirmesi
- Mahkeme, ebeveynlerin çocuklarına karşı sorumluluklarını yerine getirip getirmediğini değerlendirir.
- Çocuğa zarar verebilecek ebeveynlerin ortak velayet talebi reddedilebilir.
4. Çocuğun Görüşü (Yaşına Göre)
- 10 yaşından büyük çocuklar için mahkeme, çocuğun görüşünü alabilir.
- Çocuk hangi ebeveynle yaşamak istediğini mahkemeye bildirebilir.
Ortak Velayetin Hukuki Sonuçları
1. Çocuk Hem Annesi Hem de Babasıyla Vakit Geçirir
- Çocuk, belirli günlerde anne ve baba ile eşit zamanlı vakit geçirir.
- Tatiller, hafta sonları ve özel günler, ebeveynler arasında dengeli şekilde bölüştürülür.
2. Çocuğun Eğitimi ve Sağlığı ile İlgili Kararlar Ortak Alınır
- Çocuğun okul seçimi, sağlık hizmetleri, dini eğitim gibi konularında anne ve baba birlikte karar verir.
- Eğer ebeveynler anlaşamazsa, mahkeme devreye girerek karar verebilir.
3. Nafaka ve Maddi Sorumluluklar Paylaşılır
- Ortak velayette nafaka ödeme zorunluluğu olmayabilir çünkü her iki ebeveyn de çocuğun masraflarını üstlenir.
- Ancak gelir durumu farklı olan ebeveynler arasında denge sağlamak için nafaka kararı alınabilir.
Ortak Velayet Nasıl Alınır?
1. Anlaşmalı Boşanma ile Ortak Velayet
- Anne ve baba anlaşmalı boşanma protokolünde ortak velayet talep edebilir.
- Mahkeme, çocuğun üstün yararını değerlendirerek ortak velayete karar verebilir.
2. Çekişmeli Boşanma ile Ortak Velayet
- Eğer taraflar anlaşamazsa, mahkeme çocuğun menfaatine göre karar verir.
- Hâkim, ebeveynlerin tutumunu değerlendirerek ortak velayete ya da tek taraflı velayete hükmedebilir.
3. Boşanma Sonrası Ortak Velayet Talebi
- Boşandıktan sonra, anne veya baba ortak velayet talebinde bulunabilir.
- Mahkeme, çocuğun gelişimi açısından ortak velayet verilmesinin uygun olup olmadığını inceler.
Ortak Velayet Avantajları ve Dezavantajları
✅ Avantajları
✔ Çocuk, her iki ebeveyniyle güçlü bir bağ kurabilir.
✔ Anne ve baba sorumlulukları paylaşarak çocuğun gelişimine katkıda bulunur.
✔ Çocuk, duygusal ve psikolojik olarak daha dengeli büyür.
✔ Nafaka yükümlülüğü azalabilir çünkü masraflar eşit paylaşılır.
❌ Dezavantajları
❌ Ebeveynler arasında iletişim kopukluğu varsa, çocuk olumsuz etkilenebilir.
❌ Taraflar anlaşamazsa, çocuğun düzeni bozulabilir.
❌ Eğitim ve sağlık gibi konularda karar alma süreçleri zorlaşabilir.
Yargıtay Kararları ile Ortak Velayet
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı (2016):
- Yargıtay, ortak velayetin Türk hukuk sisteminde mümkün olduğunu belirten önemli bir karar vermiştir.
- Kararda, eğer çocuğun üstün yararı gerektiriyorsa, ortak velayete karar verilebileceği belirtilmiştir.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi Kararı:
- Ortak velayet ancak ebeveynlerin anlaşması ve çocuğun menfaatine uygun olması halinde mümkündür.
Bu kararlar, ortak velayetin Türkiye’de uygulanabilir olduğunu göstermektedir.
Sonuç
Ortak velayet, çocuğun her iki ebeveyniyle dengeli bir ilişki kurmasını sağlayan modern bir velayet sistemidir. Türkiye’de ortak velayet mümkündür, ancak ebeveynlerin anlaşması ve çocuğun üstün yararı esas alınarak karar verilir.
Ortak velayet almak isteyen ebeveynlerin:
✔ Çocuklarının menfaatini ön planda tutmaları,
✔ Birbirleriyle uyum içinde karar verebilmeleri,
✔ Hukuki süreçleri doğru yönetmeleri gerekir.
Ortak velayet konusunda detaylı hukuki destek almak için bir aile hukuku avukatına danışmak faydalı olacaktır.
Bir yanıt yazın