📌 1. İş Sözleşmesinde Fesih Nedir?
📌 Fesih, iş sözleşmesinin taraflardan biri tarafından sona erdirilmesidir.
✔ Fesih, haklı nedenlere dayanabileceği gibi, haksız şekilde de yapılabilir.
✔ İş Kanunu’na göre, fesih sürecinde işçi ve işverenin hakları ve yükümlülükleri bulunmaktadır.
🚨 Örnek:
İşveren, işçisinin sürekli işe geç gelmesi nedeniyle iş sözleşmesini feshedebilir. Ancak, ortada geçerli bir sebep olmaksızın işçiyi işten çıkarırsa, bu haksız fesih sayılabilir.
📌 2. Haklı Fesih Nedir?
📌 Haklı fesih, İş Kanunu’nda belirtilen geçerli ve ciddi bir nedene dayanarak iş sözleşmesinin derhal sona erdirilmesidir.
✔ Hem işçi hem de işveren, haklı sebeplerle fesih hakkını kullanabilir.
✅ 2.1. İşverenin Haklı Fesih Nedenleri
4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesinde düzenlenmiştir:
| Sebep | Açıklama |
|---|---|
| Sağlık Sebepleri | İşçinin, işin niteliğinden doğan bir hastalığa yakalanması veya sürekli hastalanması. |
| Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Aykırılık | İşçinin hırsızlık yapması, iş yerinde hakaret etmesi, güveni kötüye kullanması. |
| İşçinin İşe Devamsızlığı | İşçinin izinsiz ve mazeretsiz olarak ardı ardına 2 gün veya ayda 3 gün işe gelmemesi. |
| İşin Durması | İş yerinde zorlayıcı sebepler nedeniyle işin durması. |
🚨 Örnek:
İşçi, iş yerinde sürekli arkadaşlarına hakaret ediyor ve kavga çıkarıyorsa, işveren haklı nedenle işten çıkarabilir.
✅ 2.2. İşçinin Haklı Fesih Nedenleri
4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinde düzenlenmiştir:
| Sebep | Açıklama |
|---|---|
| Sağlık Sebepleri | İşin niteliği, işçinin sağlığını tehdit ediyorsa. |
| Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Aykırılık | İşverenin hakaret etmesi, cinsel tacizde bulunması, ücretin ödenmemesi. |
| Zorlayıcı Sebepler | İş yerinde yangın, deprem gibi çalışmayı imkansız kılan durumlar. |
🚨 Örnek:
İşveren, işçinin maaşını sürekli geciktiriyorsa işçi haklı fesih yapabilir.
📌 3. Haksız Fesih Nedir?
📌 Haksız fesih, işverenin ya da işçinin, iş sözleşmesini geçerli bir sebebe dayanmadan sona erdirmesidir.
✔ İşveren açısından geçerli bir neden olmadan işçiyi işten çıkarmak haksız fesih sayılır.
✔ İşçi açısından bildirim süresine uymadan ve haklı nedeni olmadan işten ayrılmak haksız fesih olarak değerlendirilir.
🚨 Örnek:
İşveren, işçinin işini eksiksiz yapmasına rağmen, hiçbir gerekçe göstermeden iş akdini feshederse, haksız fesih söz konusu olur.
📌 4. Haklı ve Haksız Fesih Arasındaki Farklar
| Haklı Fesih | Haksız Fesih |
|---|---|
| Geçerli ve ciddi bir sebebe dayanır. | Geçerli bir sebebe dayanmaz. |
| İşveren veya işçi derhal sözleşmeyi sonlandırır. | Bildirim süresi olmadan yapılırsa tazminat doğar. |
| İşçi kıdem tazminatını alabilir (haklı nedenle işçi feshederse). | İşçi tazminat hakkı kazanır (işveren haksız feshederse). |
| İşverenin işçiden tazminat talebi olmaz. | İşveren, işçiden ihbar tazminatı isteyebilir. |
📌 5. Fesih Türlerine Göre İşçinin Tazminat Hakları
| Fesih Türü | Kıdem Tazminatı | İhbar Tazminatı | Diğer Haklar |
|---|---|---|---|
| İşverenin Haklı Feshi | Yok | Yok | Kullanılmayan izin, fazla mesai ücretleri |
| İşverenin Haksız Feshi | Var | Var | İşe iade davası, kötü niyet tazminatı |
| İşçinin Haklı Feshi | Var | Yok | Fazla mesai, kullanılmayan izin ücretleri |
| İşçinin Haksız Feshi | Yok | İşveren talep edebilir | Kalan ücret, varsa fazla mesai, izin ücretleri |
🚨 Örnek:
İşçi, maaşı sürekli geciktiği için işten ayrılırsa kıdem tazminatına hak kazanır.
📌 6. Örnek Senaryo
Senaryo 1:
✔ Ayşe Hanım, iş yerinde sürekli psikolojik baskıya maruz kalmaktadır.
✔ Bu durum sağlığını olumsuz etkilediği için işten ayrılır.
✔ Ayşe Hanım, haklı nedenle fesih yapmıştır ve kıdem tazminatına hak kazanır.
Senaryo 2:
✔ Ali Bey, performansı gayet iyi olmasına rağmen işveren tarafından hiçbir gerekçe gösterilmeden işten çıkarılmıştır.
✔ Ali Bey, haksız fesih nedeniyle kıdem ve ihbar tazminatı talep edebilir.
📌 7. Sıkça Sorulan Sorular
🔹 Haklı fesihte işçi tazminat alabilir mi?
📌 Evet, işçi haklı fesih yaparsa kıdem tazminatı alır, ancak ihbar tazminatı alamaz.
🔹 Haksız fesih halinde işveren tazminat öder mi?
📌 Evet, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı öder.
🔹 İşçi kendi isteğiyle çıkarsa tazminat alır mı?
📌 Haklı bir sebep yoksa tazminat alamaz.
🔹 İşveren haklı fesih yaparken belgelendirme şart mı?
📌 Evet, özellikle ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık durumlarında kanıt sunması gerekmektedir.
🔹 Haksız fesih durumunda dava açılabilir mi?
📌 Evet, iş mahkemesine dava açılarak tazminatlar talep edilebilir.
Bir yanıt yazın