Performans Düşüklüğü Nedeniyle Fesih Nedir?

1.1 Tanımı ve Hukuki Dayanağı

Performans düşüklüğü nedeniyle fesih, çalışanın işyerindeki verimliliğinin, işin gereklerini karşılamayacak düzeyde olması durumunda iş sözleşmesinin feshedilmesi anlamına gelir. Bu tür bir fesih, iş hukukunda genellikle “geçerli fesih nedeni” olarak kabul edilir. Ancak, işverenin bu feshi uygularken belirli hukuki süreçlere uyması gerekir.

1.2 4857 Sayılı İş Kanunu’na Göre Değerlendirme

4857 sayılı İş Kanunu, performans düşüklüğü gibi gerekçelerle fesih yapılabilmesi için bazı kriterler belirlemiştir. Buna göre, işveren işçinin performansını objektif ölçülerle değerlendirilmeli ve fesih öncesi performans iyileştirme süreçlerini işletmelidir.

Performans Düşüklüğü Nasıl Tespit Edilir?

2.1 Ölçme Araçları ve Performans Kriterleri

Performans düşüklüğünü tespit etmek için çeşitli ölçme araçları kullanılır. Bunlar arasında iş değerlendirme formları, periyodik izleme raporları ve hedef gerçekleşme analizleri yer alır. Ayrıca, çalışanlara verilen görevlerdeki başarı oranları da dikkate alınır.

2.2 Objektif ve Subjektif Değerlendirme Unsurları

Performans değerlendirmesinde hem objektif hem de subjektif unsurlar dikkate alınmalıdır. Objektif unsurlar çalışan performansının sayısal verilerle analiz edilmesidir. Subjektif unsurlar ise yöneticilerin ve iş arkadaşlarının çalışan hakkındaki görüş ve değerlendirmelerini içerir.

2.3 Performans Yönetim Süreci

Performans yönetim süreci, çalışanın performansını sürekli iyileştirme ve izleme aşamalarını kapsar. Bu süreçte geri bildirim ve eğitimler önemli bir yer tutar. İşveren, çalışanının performansını arttırmak amacıyla bu süreci etkin bir şekilde yürütmelidir.

İşveren Açısından Fesih Hakkı ve Sınırlar

3.1 Geçerli Nedenle Fesih Şartları

İşverenin performans düşüklüğü nedeniyle fesih hakkını kullanabilmesi için bazı şartların yerine getirilmesi gereklidir. Bu şartlar arasında performans düşüklüğünün süreklilik arz etmesi ve objektif olarak belgelenmiş olması yer alır.

3.2 Feshin Son Çare (Ultima Ratio) İlkesi

İş hukukunda “ultima ratio” yani son çare ilkesi, fesih kararı alınırken bu kararın en son seçenek olması gerektiğini ifade eder. İşveren, fesih öncesinde tüm alternatif çözümleri değerlendirmek zorundadır.

3.3 Yargıtay’ın Performansa Dayalı Fesihte Aradığı Kriterler

Yargıtay, performans düşüklüğüne dayalı fesihlerde belirli kriterlerin sağlanmasını aramaktadır. Bu kriterler arasında, performans düşüklüğünün sürekli olduğunun kanıtlanması ve işverence dürüstlük kuralına uygun davranılması gerekmektedir.

Performans Düşüklüğüne Dayalı Fesihte Uyulması Gereken Usuller

4.1 Savunma Hakkının Tanınması

Çalışanın sözleşmesinin performans düşüklüğü nedeniyle feshedilebilmesi için savunma hakkının tanınması zorunludur. İşveren, çalışana performansıyla ilgili değerlendirmeleri aktarmalı ve savunmasını istemelidir.

4.2 Yazılı Uyarı ve İhtar Sistemi

İhtar sistemi, çalışanın dikkatsizlik göstermesi halinde uygulanır. İşveren, performans düşüklüğü tespit edildikten sonra çalışanı yazılı olarak uyarmalıdır. Bu yazılı uyarılar, işverenin yapacağı herhangi bir fesih işleminde dayanak oluşturur.

4.3 Performans İyileştirme Süreci

Performans düşüklüğünün giderilmesi için işveren, çalışan için bir performans iyileştirme planı oluşturmalı ve bu plan dahilinde çalışana gelişim fırsatları sunmalıdır. Bu süreçte çalışan eğitim ve ek desteklerle performansını artırmaya çalışmalıdır.

Fesih Sonrası Çalışanın Hakları

5.1 İşe İade Davası Açma Hakkı

Çalışan, performans düşüklüğü nedeniyle işten çıkarıldığında işe iade davası açma hakkına sahiptir. Bu dava, çalışanın haksız bir şekilde işten çıkarıldığını düşündüğü durumlarda iş mahkemelerinde açılır.

5.2 Kıdem ve İhbar Tazminatı Durumu

Performans düşüklüğü nedeniyle işten çıkarılan çalışan, kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanabilir. Ancak bu durum haklı nedenle fesih olmamak kaydıyla geçerlidir.

5.3 Haklı Nedenle Fesih Halinde Doğan Sonuçlar

Eğer işveren, iş kanununun öngördüğü şekilde haklı fesih yapmış ise çalışan kıdem ve ihbar tazminatından mahrum kalabilir. Haklı nedenle fesih, işverenin iş akdini derhal sona erdirmesine olanak tanır.

Performans Düşüklüğü Davalarında Yargı Uygulamaları

6.1 Emsal Yargıtay Kararları

Yargıtay’ın vermiş olduğu emsal kararlar, performans düşüklüğüne dayalı fesihlerin uygulamada nasıl değerlendirildiği konusunda önemli bilgiler sunar. Bu kararlar, özellikle işverenin yükümlülüklerini ve çalışanın haklarını belirtmesi açısından rehber niteliğindedir.

6.2 Uygulamaya Yönelik Değerlendirmeler

Yargı uygulamalarına yönelik değerlendirmeler, genel olarak işverenin performans yönetim sürecini etkin şekilde yürütmesi gerektiğini belirtir. Yargı, işverenin iyi niyet ve dürüstlük kurallarına uygun davranıp davranmadığını sıkı bir incelemeye tabi tutar.

6.3 Dava Sürecinde İşverenin İspat Yükümlülüğü

İşveren, performans düşüklüğüne dayalı bir fesih yapmışsa, bunun gerekliliğini ve doğruluğunu ispat etmekten yükümlüdür. Bu, işverenin dava sürecindeki en önemli yükümlülüklerinden biridir.

Çalışan ve İşveren Açısından Öneriler

7.1 İşverenler İçin Performans Yönetiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

İşverenlerin performans yönetim sürecinde dikkat etmesi gereken en önemli unsurlar arasında çalışana objektif kriterlerle değerlendirme yapmaları ve performans artırıcı eğitim programları düzenlemeleri yer alır.

7.2 Çalışanlar İçin Haklarını Koruma Yöntemleri

Çalışanlar, performans değerlendirmeleri sırasında haklarının korunması için kendilerine tanınan savunma hakkını kullanmalı ve gerekli gördükleri durumlarda hukukî danışmanlık almalıdır.

7.3 Arabuluculuk ve Alternatif Çözüm Yolları

Performans düşüklüğü gibi nedenlerle işten çıkarılma durumlarında işveren ve çalışan arabuluculuk gibi alternatif çözüm yollarına başvurarak uyuşmazlığı hukuki yollara başvurmadan çözümleyebilirler.

SSS (Sıkça Sorulan Sorular)

1. Performans düşüklüğü nedir?

Performans düşüklüğü, çalışanın görev ve sorumluluklarını yeterli düzeyde yerine getirememesi, iş hedeflerini karşılayamaması durumudur.

2. Performans düşüklüğü nedeniyle fesih hangi koşullarda geçerli olur?

Bu tür fesih, performans düşüklüğünün belgelerle kanıtlanabilir olması ve çalışana performansını düzeltme fırsatı verilmiş olması şartlarıyla geçerlidir.

3. İşveren performans düşüklüğünü nasıl tespit eder?

İşveren, performans değerlendirme sistemleri, hedef takipleri ve denetimler aracılığıyla performans düşüklüğünü tespit edebilir.

4. Çalışan, performans düşüklüğü nedeniyle işten çıkarılırsa hangi hakları kaybeder?

Çalışan, fesih haklı nedene dayanıyorsa kıdem ve ihbar tazminatı haklarından mahrum kalabilir.

5. Performans düşüklüğü davalarında hangi Yargıtay kararları emsal teşkil eder?

Yargıtay, performans düşüklüğü davalarında genellikle işverenin iyi niyetli olup olmadığını ve süreçlerin doğru uygulanıp uygulanmadığını değerlendirir.

6. İşe iade davası nasıl açılır?

Çalışanlar, işverenin geçersiz bir şekilde fesih yaptığını düşündüklerinde iş mahkemelerinde işe iade davası açabilirler.

7. Performans iyileştirme süreci nasıl işler?

Bu süreçte işveren, çalışanına belirli sürelerle performans ölçümü ve geliştirme fırsatları sunar.

8. İşverenin fesih için ispat yükümlülüğü nedir?

İşveren, performans düşüklüğüne dayalı fesihlerde fesih nedenlerini belgelemek ve kanıtlamakla yükümlüdür.

9. İşveren objektif ölçü kullanmazsa ne olur?

İşverenin objektif ölçülere dayanmaması fesih gerekçelerini zayıflatabilir ve iade davasına yol açabilir.

10. Performans değerlendirmesi sırasında haklarımı nasıl korurum?

Savunma hakkınızı etkin bir şekilde kullanmalısınız ve gerektiği anda hukukî yardım almayı düşünmelisiniz.