Giriş: İş Sözleşmelerinin Feshi Nedir?

İş sözleşmeleri, işveren ile işçi arasında kurulan, işçinin belirli bir işi görmeyi taahhüt ettiği ve işverenin de bunun karşılığında ücret ödemekle yükümlü olduğu hukuki belgelerdir. İş sözleşmesinin feshi, bu hukuki ilişkinin çeşitli nedenlerle sonlandırılmasını ifade eder. Bu sürecin iş hukuku çerçevesinde doğru ve hukuka uygun şekilde yürütülmesi önem arz etmektedir.

İş Sözleşmesinin Fesih Türleri

Geçerli Nedenle Fesih

Geçerli nedenle fesih, işverenin objektif nedenlerle iş sözleşmesini sona erdirmesi durumudur. İşçinin performans düşüklüğü veya iş yerinin ekonomik durumları gibi sebepler bu kapsamdadır.

Haklı Nedenle Derhal Fesih

Haklı nedenle derhal fesih, işverenin veya işçinin karşılıklı güven ilişkisinin tamamen bozulmasına yol açan olaylar karşısında, süreci beklemeden sözleşmeyi feshetmesine olanak tanır. Örneğin hırsızlık veya işçinin iş güvenliğini tehlikeye atması gibi durumlardır.

Süresi Belirli ve Belirsiz İş Sözleşmelerinde Fesih Farkları

Süresi belirli iş sözleşmeleri, belirli bir tarihte sona erer ve sona erme sebebi dışında fesih pek tercih edilmez. Süresi belirsiz iş sözleşmeleri ise işveren veya işçinin fesih iradesi doğrultusunda sonlandırılabilir.

İşçinin Fesih Hakkı

İşçiler de iş sözleşmesini feshetme hakkına sahiptir. Bu hakkın kullanılması haklı bir nedene dayandığında işçinin kıdem tazminatına hak kazanması mümkündür.

İşveren Açısından Fesih Süreci

Performans nedeniyle işten çıkarma

İşverenler, işçinin performansının yetersizliği nedeniyle iş sözleşmesini feshedebilir. Ancak bu durumda işçinin önceden uyarılması ve performansını artırması için makul bir süre tanınması gerekmektedir.

Davranışlara dayalı fesih nedenleri

İşçinin iş yerinde sergilediği uygunsuz davranışlar da fesih sebebi olabilir. İşe geç gelme, iş arkadaşları ile sorunlar yaşama gibi davranışlar bu kapsamda değerlendirilebilir.

Ekonomik gerekçelere dayanan fesih

İşverenin ekonomik sıkıntılar yaşaması durumunda, iş yerinde küçülmeye gitmesi gerekebilir. Bu durumda iş sözleşmeleri ekonomik nedenlerle feshedilebilir.

Disiplin cezalarının fesihteki rolü

İş yerinde disiplin kurallarının ihlali, fesih nedeni olabilir. İşveren, disiplin soruşturmasına dayalı gerekçelerle iş sözleşmesini sonlandırabilir.

İşçi Açısından Fesih ve Haklar

İşçinin haklı nedenle fesih hakkı

İşçi, işverenin davranışları nedeniyle iş ilişkisini çekilmez bulduğunda sözleşmeyi haklı nedenle feshedebilir. Ücretin zamanında ödenmemesi veya iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınmaması bu hakka dayanır.

Mobbing, ücret ödenmemesi, iş güvenliği sorunları gibi sebepler

Mobbing, ücretin ödenmemesi veya iş güvenliği gibi sebepler haklı nedenle fesih kapsamında değerlendirilir. Bu durumda işçi, iş mahkemesi aracılığıyla dava açabilir.

İşçinin fesihte dikkat etmesi gerekenler

İşçinin fesih hakkını kullanırken, yazılı bildirimde bulunması ve gerekli belgeleri toplaması önemlidir. Aksi durumda hak kaybı yaşanabilir.

Fesih Sürecinde Uyulması Gereken Yasal Zorunluluklar

Yazılı fesih bildirimi

İşten çıkarma işlemi yazılı olarak yapılmalıdır. Yazılı fesih bildirimi, fesih gerekçesi ile birlikte işçiye tebliğ edilmelidir.

İhbar süreleri ve koşulları

İhbar süreleri, çalışanın hizmet süresine göre değişiklik gösterir. Bu süreler içinde karşı tarafa yazılı bildirimde bulunmak kanuni bir zorunluluktur.

Kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı

Kıdem tazminatı, işçinin hizmet süresi ve son brüt maaşı dikkate alınarak hesaplanır. İhbar tazminatı ise ihbar süresine ilişkin ücretin işverence ödenmesi anlamına gelir.

SGK ve iş kaydı bildirimleri

Fesih sürecinde, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) ve ilgili mercilere gerekli bildirimlerin yapılması zorunludur. Eksik veya hatalı bildirimler idari para cezasına neden olabilir.

Fesihte İşçinin Korunması ve İş Güvencesi

İş güvencesi kapsamında çalışanların korunması

İş güvencesi, belirli şartların sağlanması halinde işçinin keyfi olarak işten çıkarılmamasını sağlar. Özellikle 30 ve üzeri çalışanı olan işyerlerinde çalışan işçilerin korunması öne çıkar.

Fesihte usulsüzlük durumunda işçinin hakları

Fesih sürecinde usulsüz davranışlar, işçinin mahkemeye başvurmasına neden olabilir. İşe iade davası gibi süreçler bu durumda gündeme gelebilir.

İşe iade davası süreci

Usulsüz fesih durumlarında işçinin 30 gün içinde iş mahkemesine başvurusu şarttır. Mahkeme kararı ile işçinin işe iadesi mümkündür.

Arabuluculuk aşaması ve başvuru süreci

İş uyuşmazlıklarında arabuluculuk zorunlu bir aşama haline getirilmiştir. Arabulucuya başvuru yapılmadan dava süreci başlatılamaz.

Sıkça Sorulan Sorular / Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

Yargıtay kararları doğrultusunda güncel uygulamalar

Yargıtay, fesih süreçleriyle ilgili kararlarında iş hukukunun gelişimine önemli katkılar sağlamaktadır. Güncel uygulamalar bu kararlar ışığında şekillenmektedir.

Fesih sürecinde en sık yapılan hatalar

Fesih sürecinde yapılan yazılı bildirim hataları, ihbar ve kıdem tazminatı hesaplamalarındaki yanlışlar sık karşılaşılan hatalardır.

Fesih geçersiz sayılırsa ne olur?

Fesih eğer hukuka uygun bulunmazsa, iş mahkemesi işçinin eski işine iadesine karar verebilir ve işverenin boşta geçen süre için tazminat ödemesi gerekebilir.

İş mahkemesine başvuru süresi ve nasıl yapılır?

İşçinin, hakkının ihlal edildiğini düşündüğü durumlarda, fesih tarihinden itibaren 30 gün içinde iş mahkemesine başvurması gerekmektedir.

Sonuç: Fesih Sürecinde Bilinçli Hareket Etmenin Önemi

İş sözleşmelerinin feshi, hem işçi hem işveren için kritik önem taşımaktadır. Bu nedenle, her iki tarafın da hukuki prosedürlere hakim olması ve bilinçli hareket etmesi gereklidir. Hukuki danışmanlık almak ve mevzuata uygun hareket etmek, olası hak kayıplarının önüne geçilmesini sağlar ve uzun vadede iş barışına katkıda bulunur.